آيا براي قصاص قاتل بايد ديه بدهيم؟
علاوه بر شرايط لازم براي قصاص قاتل، شرط مهم ديگري نيز براي قصاص قاتل وجود دارد و آن پرداخت مابه التفاوت مجازات اعدام است. به همين منظور در اين قسمت قصد داريم به بررسي اين موضوع بپردازيم كه آيا براي قصاص بايد به او يا خانواده اش ديه داده شود؟
شايد در ابتدا كمي عجيب باشد كه چرا بايد براي قصاص به خانواده يا ورثه قاتل ديه داد. اما پرداخت مابه التفاوت ديه به قاتل به اين دليل است كه گاهي مقتول نسبت به قاتل ديه كمتري دارد. مثلاً بر اساس قانون مجازات اسلامي ديه زن نصف ديه مرد است. به همين دليل طبق ماده 382 اين قانون، اگر زن مسلمان عمداً كشته شود و قاتل مرد مسلمان باشد، بايد قبل از قصاص، نصف ديه كامل مرد به دم مقتول پرداخت شود.
ضمناً اگر چند نفر عمداً با مشاركت خود يك نفر را كشته باشند، هر چند همه آنها قابل قصاص باشند، هر يك فقط به اندازه سهم خود مسئول قتل است. به عنوان مثال، اگر دو نفر يك نفر را بكشند، هر فرد تنها مسئول نيمي از قتل است. به همين دليل خانواده مقتول مي توانند درخواست كنند كه فقط يكي از آنها قصاص و اعدام شود و مابه التفاوت مجازات اعدام توسط مرتكب ديگري كه قصاص نمي شود پرداخت شود.
اما در صورت تمايل اولياي دم مي توانند از هر دو مجرم تقاضاي قصاص كنند. اما در اين صورت بايد مابه التفاوت ديه هر كدام را نيز بپردازند. در اين مثال چون دو نفر براي قتل يك نفر اعدام مي شوند، به عنوان مابه التفاوت ديه بايد به خانواده دو قاتل ديه كامل پرداخت شود. (براي هر كدام نصف فديه يك انسان كامل).
پرداخت ديه قصاص قاتل يا پرداخت مابه التفاوت ديه نيز در مورد ديگري مطرح است و آن زماني است كه عده اي از اولياي دم خواهان قصاص و برخي ديگر بدون دريافت ديه مي خواهند ديه يا رضايت بگيرند. به عبارت ديگر حق قصاص چند نفر را داشته باشد و بر اعدام يا دريافت ديه از قاتل توافق نداشته باشد.
در اين صورت، شخص خواهان قصاص بايد ابتدا سهم ديه ديگري را كه مي خواهد ديه بگيرد، بپردازد. اگر اولياي دم بخواهند به جاي قصاص ديه بگيرند بايد اين تفاوت ديه به آنها پرداخت شود و اگر بخواهند بدون مطالبه ديه بخشيده شوند مابه التفاوت ديه به مرتكب تعلق مي گيرد.
لازم به ذكر است در صورتي كه بستگان مقتول تمكن مالي لازم براي پرداخت ديه اعدام قاتل را نداشته باشند و يا قتل موجب جريحه دار شدن احساسات و عواطف عمومي شود، با درخواست دادستان و موافقت رئيس قوه قضاييه. قوه قضائيه، اين مبلغ قرباني را بيت المال پرداخت مي كند.