جرايم غير عمد
جرايم غير عمد به اين معناست كه شخص قصد فعل را داشته اما نتيجه حاصل شده، نتيجه مورد نظر نبوده است. جنايت غيرعمدي مي تواند شبه عمد يا خطاي محض باشد كه در صورت اخير، شخص نه قصد فعل دارد و نه قصد نتيجه; مثل فعل خواب.
موارد قانوني جرايم شبه عمدي
آ. در صورتي كه مرتكب قصد اقدام عليه مجني عليه را داشته باشد اما قصد ارتكاب جرم يا مانند آن را نداشته باشد و از جمله مواردي نباشد كه در تعريف جرايم عمدي آمده است.
ب ـ در صورتي كه مرتكب جهل به موضوع باشد مانند ارتكاب جرم با اين باور كه موضوع رفتار او شيء، حيوان يا اشخاص موضوع ماده (302) اين قانون است، خلاف آن معلوم مي شود.
ص ـ هرگاه جرمي به تقصير واقع شود مشروط بر اينكه جرم ارتكابي مشمول تعريف جنايت عمدي نباشد.
موارد قانوني خطاي محض
آ. خواب و بيهوش و مانند آن باشد.
ب - مرتكب صغير و مجنون.
ص ـ جنايتي كه مرتكب نه قصد ارتكاب جنايت عليه مقتول را داشته باشد و نه قصد اعتراض به عملي كه نسبت به او انجام شده است، مانند پرتاب تير به قصد شكار و اصابت به شخصي. تبصره: در مورد بندهاي الف و ج اگر مرتكب آگاه باشد و متوجه شود كه عمل او نوعاً موجب جنايت عليه ديگري مي شود، جرم عمدي محسوب مي شود.
گاهي اوقات ممكن است فرد مرتكب جرمي شود. همانطور كه قانونگذار در تبصره ماده فوق اشاره كرده است:
«ارتكاب جرايم غيرعمد منوط به تقصير مرتكب است، در جرايم غيرعمد اعم از شبه عمد و خطاي محض، مفاد كتاب قصاص و ديه اعمال مي شود.
تبصره - تقصير شامل بي احتياطي و بي احتياطي است. قصور، قصور، عدم صلاحيت و عدم رعايت نظامات حكومتي و مانند آن حسب مورد از مصاديق بي احتياطي يا بي احتياطي است.
جرايم جنايي در مواردي مانند رانندگي و پزشكي رايج است.
جرم مادي صرف
ارتكاب اعمال در موارد مذكور با هدف اثبات سوء نيت مجرم و استثنائات ذكر شده بوده است. اما جرايمي وجود دارد كه سوء نيت به محض وقوع فرض مي شود. اينها جرايم صرفاً مادي از جمله صدور چك بدون پرداخت و تخلفات رانندگي است.
