وكالت

آيا براي قصاص قاتل بايد ديه بدهيم؟

علاوه بر شرايط لازم براي قصاص قاتل، شرط مهم ديگري نيز براي قصاص قاتل وجود دارد و آن پرداخت مابه التفاوت مجازات اعدام است. به همين منظور در اين قسمت قصد داريم به بررسي اين موضوع بپردازيم كه آيا براي قصاص بايد به او يا خانواده اش ديه داده شود؟
شايد در ابتدا كمي عجيب باشد كه چرا بايد براي قصاص به خانواده يا ورثه قاتل ديه داد. اما پرداخت مابه التفاوت ديه به قاتل به اين دليل است كه گاهي مقتول نسبت به قاتل ديه كمتري دارد. مثلاً بر اساس قانون مجازات اسلامي ديه زن نصف ديه مرد است. به همين دليل طبق ماده 382 اين قانون، اگر زن مسلمان عمداً كشته شود و قاتل مرد مسلمان باشد، بايد قبل از قصاص، نصف ديه كامل مرد به دم مقتول پرداخت شود.
ضمناً اگر چند نفر عمداً با مشاركت خود يك نفر را كشته باشند، هر چند همه آنها قابل قصاص باشند، هر يك فقط به اندازه سهم خود مسئول قتل است. به عنوان مثال، اگر دو نفر يك نفر را بكشند، هر فرد تنها مسئول نيمي از قتل است. به همين دليل خانواده مقتول مي توانند درخواست كنند كه فقط يكي از آنها قصاص و اعدام شود و مابه التفاوت مجازات اعدام توسط مرتكب ديگري كه قصاص نمي شود پرداخت شود.
اما در صورت تمايل اولياي دم مي توانند از هر دو مجرم تقاضاي قصاص كنند. اما در اين صورت بايد مابه التفاوت ديه هر كدام را نيز بپردازند. در اين مثال چون دو نفر براي قتل يك نفر اعدام مي شوند، به عنوان مابه التفاوت ديه بايد به خانواده دو قاتل ديه كامل پرداخت شود. (براي هر كدام نصف فديه يك انسان كامل).
پرداخت ديه قصاص قاتل يا پرداخت مابه التفاوت ديه نيز در مورد ديگري مطرح است و آن زماني است كه عده اي از اولياي دم خواهان قصاص و برخي ديگر بدون دريافت ديه مي خواهند ديه يا رضايت بگيرند. به عبارت ديگر حق قصاص چند نفر را داشته باشد و بر اعدام يا دريافت ديه از قاتل توافق نداشته باشد.
در اين صورت، شخص خواهان قصاص بايد ابتدا سهم ديه ديگري را كه مي خواهد ديه بگيرد، بپردازد. اگر اولياي دم بخواهند به جاي قصاص ديه بگيرند بايد اين تفاوت ديه به آنها پرداخت شود و اگر بخواهند بدون مطالبه ديه بخشيده شوند مابه التفاوت ديه به مرتكب تعلق مي گيرد.
لازم به ذكر است در صورتي كه بستگان مقتول تمكن مالي لازم براي پرداخت ديه اعدام قاتل را نداشته باشند و يا قتل موجب جريحه دار شدن احساسات و عواطف عمومي شود، با درخواست دادستان و موافقت رئيس قوه قضاييه. قوه قضائيه، اين مبلغ قرباني را بيت المال پرداخت مي كند.

در فرهنگ ما، تهمت علاوه بر مذموم بودن اخلاقي، در صورت وقوع در شرايط خاصي مي تواند جرم محسوب شود. در بين مردم به اصطلاح وقتي چيزي مثل جرم يا رذيله اخلاقي را به ديگري نسبت مي دهيم در حالي كه شخص واقعاً آن را ندارد، مي گويند ما تهمت مي زنيم، اما در دنياي حقوق به اين سادگي نيست.وقتي به عواقب اين جنايت بپردازيم اهميت موضوع دو چندان مي شود. در كشور ما خصوصاً مسائلي مانند آبرو و حيثيت آنقدر اهميت دارد كه آسيب رساندن به اين امور با تهمت، لطمه جبران ناپذيري به جان قرباني وارد مي كند و او را وادار مي كند تا از طريق شكايات به جبران خسارت بپردازد.

جرم تهمت سرقت چيست؟

 آنچه در قانون داريم جرم افترا است و بايد شرايطي فراهم شود تا بگوييم عملي كه انجام شده تهمت بوده است. اما در اينجا به طور خاص بحث اتهام سرقت مطرح مي شود، يعني مقتول مدعي است كه متهم به ناحق او را دزديده و در واقع مرتكب چنين عملي نشده است.افترا همان تهمت است و نوع خاصي از توهين است. اما توهيني است كه شخص را متهم به ارتكاب جرم خاصي مي كند. در افترا، مرتكب با نسبت دادن ارتكاب جرم به مخاطب خود تهمت مي زند. مثلاً به او مي گويد: دزدي كردي و دزدي را به او نسبت دادي و او را متهم به اين عمل مجرمانه مي كني در حالي كه صحت ندارد.جرم افترا به دو دسته افترا ساده و افترا عملي تقسيم مي شودهتك حيثيت ساده موضوع ماده 697 قانون مجازات اسلامي است كه مي گويد: يا انتشار آنها كه طبق قانون جرم است و نمي تواند صحت آن اسناد را ثابت كند، مگر در مواردي كه حد مجاز باشد. حبس از يك ماه تا يك سال و تا (۷۴) ضربه شلاق يا يكي از آنها حسب مورد. خواهد بود."بنابراين اگر كسي از وسايل مذكور براي انتساب جرم سرقت به ديگري استفاده كند و نتواند حق خود را ثابت كند، مرتكب جرم افترا ساده سرقت يا همان تهمت سرقت شده است.اما در ماده 699 قانون هتك حيثيت عملي آمده است: «كسي كه عمداً بخواهد ديگري را متهم به آلات و ادوات جنايت كند يا اشيايي را كه در نزد شخصي پيدا مي‌شود بدون تفهيم اتهام به آن شخص اطلاع دهد. در خانه يا محل كار». يا جيب يا اشيايي را كه متعلق به خود است رها يا مخفي مي كند و يا به نحوي متعلق به خود مي داند و در نتيجه اين عمل فرد مذكور پس از صدور قرار منع تعقيب يا اعلام برائت قطعي تحت تعقيب قرار مي گيرد. مرتكب به مدت شش ماه حبس خواهد شد. به سه سال يا تا (۷۴) ضربه شلاق محكوم مي شود.بنابراين، در اين صورت، هر يك از اعمال مذكور در متن قانون، اگر به نحوي باشد كه منجر به اتهام سرقت شود و البته تأثير عملي آن تعقيب و سپس اثبات متهم بودن باشد. گناهكار. دلالت بر وقوع جرم تهمت سرقت ندارد.

شرايط مهريه زن در طلاق ناشي از ناباروري، چگونه است؟

تنها شرط قانوني براي طلاق مرد از زن، پرداخت تمام حقوق مالي زن به زن است. حقوق مالي زن در طلاق به درخواست مرد عبارت است از:
 مهريه: مهريه اي كه در هر حال و در هر شرايطي به او تعلق مي گيرد، چه زن عقيم باشد چه نباشد، چه خيانت كرده باشد و... مگر اينكه خود زن آن را ببخشد.
 نفقه: در صورت طلاق زن توسط مرد در مدت زن، زن بايد نفقه او را بدهد زيرا طلاق رجعي است. حداقل در دادگاه تكليف پرداخت آن روشن شود.
 اجرت المثل: زن مي تواند با جلب نظر كارشناس، درخواست قصاص در دادگاه كند. آشپزي، نگهداري از كودك، شستن ظروف و لباس و... از جمله مواردي است كه يك خانم ممكن است درخواست كند.
 البته زن در صورتي مي تواند از شوهرش اجرت بگيرد كه اولاً ثابت كند در خانه كارهايي انجام داده كه وظيفه او نبوده، ثانياً اين كارها را به دستور شوهر انجام داده و ثالثاً قصد نداشته است. 
 نحله: اگر زن مستحق اجرت المثل نباشد و طلاق به درخواست مرد باشد، دادگاه مبلغي را براي گذشت يا همان نحله به زن تعيين مي كند.
 شرط تنصيف مال: در صورتي كه مرد آن را در عقد امضا كرده باشد و زن تقاضاي آن را كرده باشد.
 با توجه به بيان كليه حقوق مالي كه مرد در طلاق بايد به زن بپردازد، دريافتيم كه مهريه در هر حال و در هر شرايطي به زن تعلق مي گيرد، خواه زن براي او فرزند آورده باشد يا اين كه آيا زن نابارور است و نمي تواند فرزندي به دنيا بياورد. در غير اين صورت، حقوق مالي مذكور به غير از مهريه، در صورتي كه زن بتواند عدم تمكين يا بدرفتاري يا هر دليل محكمه پسند ديگري را ثابت كند، متعلق به زن نخواهد بود و اين ربطي به نازايي و سلامت زن ندارد.

بهترين راه براي اجراي مهريه در دوران عقد چيست؟

در اين قسمت قصد داريم در مورد بهترين روش اجراي مهريه در دوران عقد توضيح دهيم. همانطور كه گفتيم خانم ها مي توانند در دوران عقد با پركردن فرم فيش جهيزيه از طريق ثبت نام نسبت به دريافت مهريه اقدام كنند. مطالبه مهريه از طريق ثبت به دلايل زير يكي از بهترين راه هاي دريافت جهيزيه در اين دوره است:سرعت در دريافتدسترسي مستقيم به اموال، براي تبديل آنها به پول، از طريق فروش ملك در مزايدهتوقيف اموال و جلوگيري از فروش آن براي فرار از دين بدون نياز به حكم دادگاهالبته اين روش معايبي هم دارد; هنگام اجراي مهريه ضمن عقد، طي مراحل ثبت نام، در دو مرحله اخطاريه براي زوجين ارسال مي شود و از اين رو خطر توقيف اموال زوجين مطلع مي شود و در اين بين مي توانند اموال خود را منتقل كنند. البته در اين صورت زوجه حق دارد براي فروش يا انتقال مال به قصد فرار از دين اقامه دعوي كند و بنا به نظر قاضي ممكن است مرد به فرار از دين محكوم شود.

اجراي مهريه در دوران عقد چه آثار و پيامدهايي دارد؟

بهترين راه براي اجراي مهريه ضمن عقد اين است كه از طريق ثبت نام اقدام شود. در اين قسمت قصد داريم آثار و تبعات اجراي مهريه در دوران عقد را بيان كنيم. لازم به ذكر است كه آثار و عواقب اجراي مهريه در دوران عقد بر مردان بيشتر از زنان است. اين آثار بسته به نحوه مطالبه و اجراي مهريه در دوران عقد عبارتند از:امكان توقيف حساب هاي بانكي و مصادره اموال مرد؛ اگر زوجه از طريق ثبت نام اقدام كند، مي تواند حساب هاي بانكي مرد را مسدود كند. همچنين در صورتي كه زوجه حكم قطعي دادگاه مبني بر پرداخت مهريه توسط مرد را داشته باشد و مرد از پرداخت آن خودداري كند، مي توان آن را مسدود كرد. جفت كردن حساب ها از طريق اجراي احكام امكان پذير است.امكان فروش اموال مردانه در مزايده; در صورتي كه زوجه در ضمن عقد از طريق ثبت مهريه را به اجرا درآورد يا به موجب حكم قطعي دادگاه مرد را به پرداخت مهريه محكوم كند ولي زوج از پرداخت ديون خود امتناع كند، زن مي تواند با ثبت نام يا توقيف اموال رسمي مرد را مصادره كند. با معرفي آن به دادگاه با استفاده از قرار تأمين و در صورتي كه مرد همچنان بدهي خود را نپردازد، زوجه مي تواند مهريه خود را از محل فروش ملك، در مزايده دريافت كند.امكان صدور قرار جلب مرد در صورت عدم پرداخت مهريه پس از صدور حكم قطعي; در صورتي كه زن حكم قطعي براي مرد براي پرداخت مهريه داشته باشد ولي مرد با وجود تقسيط مهريه از پرداخت آن خودداري كند يا در موعد مقرر اقساط را پرداخت نكند، زن مي تواند به اجراي احكام مراجعه كند و براي دستگيري اين مرد حكم صادر شود.

نحوه تقسيم ارث مادر با فرض وجود اولاد و پدر و مادربا فرض اينكه هم فرزندان و هم والدينش در زمان مرگ او زنده باشند، ممكن است شرايط زير رخ دهد:
 پدر و مادر و يك دختر
اين در ماده 908 قانون مدني آمده است. بر اساس اين ماده: «اگر پدر يا مادر متوفي يا هر دو با يك دختر حضور داشته باشند، فرض هر يك از پدر و مادر صد و فرض دختر نصف آن و بقيه بايد تقسيم شود. بين تمام ورثه به فرض آنها.» »
بنابراين طبق اين ماده در مورد ورثه مادر و پدر و مادر و دختر او سهم الارث مادر يك ششم تركه است. پدر نيز در صورت زنده بودن يك ششم وصيت نامه را مي گيرد. نيمي از ارث نيز سهم دختر است. از آنجايي كه مجموع يك ششم سهم پدر و مادر و يك دوم سهم دختر پنج ششم است، يك ششم مابقي تركه به نسبت سهم وراث بين وراث تقسيم مي شود.
 پدر و مادر و چند دختر
ماده 909 قانون مدني در بيان اين فرض مي گويد: «اگر پدر و مادر متوفي يا هر دو او چند دختر باشند فرض همه دختران دو ثلث تركه خواهد بود كه بالسويه تقسيم مي شود. بين آنها، و فرض هر يك از پدر و مادر يكي است». «سدس و ما بقيه اگر باشد بين همه ورثه بر حسب فرضشان تقسيم مي‌شود...»
همانطور كه در اين ماده مشاهده مي شود، اگر ورثه مادر چند دختر و پدر و مادر او باشند، سهم الارث دختران از تركه دو ثلث است كه به طور مساوي بين آنها تقسيم مي شود. هر يك از پدر و مادر يك ششم تركه را به ارث مي برد و مابقي تركه به نسبت سهم آنها بين وراث تقسيم مي شود.
 والدين و فرزندان يا پسران
در اين صورت هر يك از پدر و مادر بازمانده يك ششم ارث مي برند و مابقي از فرزندان اعم از پسر و بعضي پسر و بعضي دختر ارث مي برند. اما در تقسيم ارث بين فرزندان، اگر همه پسر باشند، ارث به طور مساوي بين آنها تقسيم مي شود، اما اگر برخي پسر و برخي ديگر دختر باشند، پسر دو برابر دختر تقسيم مي شود.